റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്ഡ്‌ എന്ന അതിജീവനത്തിന്റെ ക്രൈസ്തവ പ്രതീകം

പുരാതന അസീറിയൻ പർവതനിരകളിൽ കൊത്തിയെടുത്ത അതിമനോഹര ആശ്രമമാണ് റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌. ഇറാക്ക്, തുർക്കി, ഇറാൻ എന്നിവയുടെ  അതിർത്തികളിലൂടെ കടന്നുപോകുന്ന പർവതനിരയിലാണിത്. യഥാർഥത്തിൽ മെസൊപ്പൊട്ടേമിയയിലെ ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌. ആശ്രമത്തിന്റെ കിഴക്കുവശത്തു 10 കിലോമീറ്റർ അകലെ ടൈഗ്രിസ് നദിയുണ്ട്. തെക്കു ദിശയിലാണ് നിനെവേ സമതലം. മൊസൂളിൽ നിന്നും 40 കിലോമീറ്റർ ദൂരെ ഈ ആശ്രമം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ എന്ന സന്യാസിയാണ് ഈ ആശ്രമം സ്ഥാപിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിൽ തന്നെയാണ് ആശ്രമം അറിയപ്പെടുന്നത്. ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ സ്ഥാപിതമായ റബ്ബൻ ഹോർമിസ്ദ് മൊണാസ്ട്രി, ഇഷൊയാബ് രണ്ടാമൻറെ (628-644/47) പാത്രിയർക്കീസ് കാലഘട്ടത്തിൽ ആശീർവദിക്കപ്പെട്ടു എന്നാണ് കരുതപ്പെടുന്നത്. ‘മുസ്ലീം അധിനിവേശത്തിന്റെ വർഷങ്ങളിൽ’ ഈ ആശ്രമം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു എന്നാണ് ചരിത്രകാരനായ ജോസഫ് ഹബ്ബി എഴുതുന്നത്. എന്നാൽ ഫ്രഞ്ച് ചരിത്രകാരനായ ജീൻ-മൌറിസ് ഫീ ഈ ആശ്രമത്തിന്റെ തുടക്കത്തെക്കുറിച്ചു വേറെ സൂചനകളാണ് നൽകുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പഠനത്തിൽ പറയുന്നത് നാലാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം ജീവിച്ചിരുന്ന കാതോലിക്കോസ് തോമർസയാണ് ഈ ആശ്രമം ആശീർവദിച്ചതെന്നാണ്. ഇതു വിരൽ ചൂണ്ടുന്നത് ആശ്രമത്തിന്റെ ആരംഭം ഇപ്പോൾ കരുതുന്നതിനേക്കാൾ വളരെ മുൻപായിരിക്കാമെന്നാണ്.

റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ പേർഷ്യൻ വംശജനായിരുന്നു എന്നാണ് ചില പഠനങ്ങൾ പറയുന്നത്. അദ്ദേഹം ജറുസലേമിലേക്ക് തീർഥാടനം നടത്തുന്ന വഴിയിൽ മൊസൂളിൽ എത്തി. അവിടെവച്ചു മൂന്നു സന്യാസിമാരെ കാണാനിടയായി. അത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ യാത്രാഗതിയെ മാറ്റി.  അവർ അദ്ദേഹത്തെ അവരോടൊപ്പം കിഴക്കോട്ട്, അവരുടെ ആശ്രമത്തിലേക്കു കൊണ്ടുപോയി. അദ്ദേഹം ഒരു സന്യാസിയായി ആ ആശ്രമത്തിൽ അവരോടൊപ്പം 39 വർഷം അവിടെ താമസിച്ചു. അതിനുശേഷം ചില സഹസന്യാസികൾക്കൊപ്പം വീണ്ടും യാത്രയാരംഭിച്ചു. പുതിയ ആശ്രമം ആരംഭിച്ച അവർ ആറേഴു വർഷം ഒരുമിച്ചു താമസിച്ചു. തുടർന്ന് അവരും പിരിഞ്ഞു. ഹോർമിസ്ഡും ശിഷ്യനായ അബ്രഹാമും മറ്റൊരു മലനിരയിലേക്ക് യാത്രയായി; അവിടെ ആശ്രമം ആരംഭിച്ചു. പിന്നീട് അബ്രഹാം ഹോർമിസ്‌ഡിനെ വിട്ട് പുതിയ ആശ്രമം സ്ഥാപിക്കാൻ പോയി. ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ ആശ്രമത്തിൽ  തനിച്ചായി.പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തെ കാണാനും രോഗസൗഖ്യം പ്രാപിക്കാനുമായി ആളുകൾ എത്തിത്തുടങ്ങി. ആളുകൾക്ക് ഉപദേശവും അനുഗ്രഹങ്ങളും അദ്ദേഹം വർഷിച്ചു. അത്ഭുതപ്രവർത്തകൻ എന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ഇന്നും ഓർമ്മിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. തന്റെ ആശ്രമത്തിന്റെ സ്ഥാപനത്തിന് 25 വർഷത്തിന് ശേഷം 90-ാം വയസ്സിൽ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ മരിച്ചു. ജീൻ-മൌറിസ് ഫീയുടെ ചരിത്രത്തിലാണ് ഇക്കാര്യങ്ങൾ കാണുന്നത്.

ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ട ഈ മൊണാസ്റ്ററി പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിനു മുൻപ് തന്നെ പാത്രിയാർക്കീസുമാരെ അടക്കം ചെയ്യുന്ന സ്ഥലമായി മാറി. 1551 മുതൽ 18-ആം നൂറ്റാണ്ട് വരെ ‘അസീറിയൻ ചർച്ച് ഓഫ് ഈസ്റ്റി’ലെ ഏലിയ വംശത്തിലെ സന്യാസ ശ്രേഷ്ടന്മാരുടെ ഔദ്യോഗിക വസതിയായിരുന്നു ഇത്. 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ റോമുമായുള്ള ഐക്യത്തിനുശേഷം, കൽദായ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ ഒരു പ്രമുഖ ആശ്രമമായി ഇതു മാറി.

മുസ്ലീം അധിനിവേശത്തിന്റെ വർഷങ്ങളിലാണ് ഈ ആശ്രമം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടത്. സ്ഥാപനത്തിനുശേഷം നിരവധി തവണ ആശ്രമം മുസ്ലീം- കുർദു വിഭാഗക്കാരുടെ ആക്രമത്തിന് ഇരയായി. 1743 ൽ കുർദ്ദുകളുടെ ആക്രമണത്തിന് ശേഷം ഈ ആശ്രമം ആരാലും അറിയപ്പെടാത്ത ഒരിടമായി മാറി. എങ്കിലും 1808 ൽ അസ്സീറിയൻ വംശജനായ ഗബ്രിയേൽ ഡാമ്പോ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഈ ആശ്രമത്തെ വീണ്ടെടുക്കുകയും പുതുക്കിപ്പണിയുകയും ചെയ്തു. അതിനുശേഷം ദാരിദ്യവും ബ്രഹ്മചര്യവും ജീവിതവ്രതമായി ഏറ്റെടുത്ത കുറച്ചു ചെറുപ്പക്കാരെ കണ്ടെത്തുകയും ഇവിടെ കൊണ്ടുവന്നു പാർപ്പിച്ച് ഒരു സെമിനാരിയാക്കി രൂപപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.

കൽദായ കത്തോലിക്കാ സഭ, ഓട്ടോമൻ – പേർഷ്യൻ ഭരണാധികാരികളിൽ നിന്ന് കടുത്ത പീഡനം നേരിട്ട കാലമായിരുന്നു അത്. 1832 ൽ ഗബ്രിയേൽ ഡാമ്പോ കുർദിഷ് പട്ടാളക്കാരാൽ കൊല്ലപ്പെട്ടതിനുശേഷം 1838 -ൽ കുർദുകൾ റബ്ബാൻ ഹോർമിസിഡിനെ ആക്രമിക്കുകയും ക്രിസ്ത്യാനികളെ കൊന്നൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. 1843 -ൽ വീണ്ടും കുർദുകൾ പണത്തിനുവേണ്ടി അൽഖൊഷിലെ ക്രിസ്ത്യൻ ഗ്രാമങ്ങൾ കൊള്ളയടിക്കുകയും ക്രൈസ്തവരെ കൂട്ടമായി വധിക്കുകയും ചെയ്തു. റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ വിരൂപമാക്കപ്പെട്ടു;  ആ നാടും അവിടെത്തെ ക്രൈസ്തവരും ക്രൂരമായ പീഡനങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കി.

സുറിയാനി ഭാഷയിലുള്ള കൈയ്യെഴുത്തുപ്രതികളാൽ സമ്പന്നമായിരുന്നു റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ ലൈബ്രറി. 1828 ൽ കുർദ്ദുകൾ ഈ ലൈബ്രറി കൊള്ളയടിക്കുകയും നശിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. 1868 ലും ഇതേ അവസ്ഥ തന്നെ റബ്ബാൻ ഹോർമിസിഡിന് നേരിടേണ്ടി വന്നു. 147 വാല്യങ്ങളുള്ള കയ്യെഴുത്തുപ്രതികൾ കുർദ്ദുകൾ നശിപ്പിച്ചു.

1890 -ൽ റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ് മൊണാസ്റ്ററി സന്ദർശിച്ച ഇ. എ. വാലിസ് ബഡ്‌ജ്‌ ആശ്രമത്തെക്കുറിച്ച് എഴുതിയത് ഇപ്രകാരമാണ്:

‘വടക്ക് മൊസൂൾ സമതലത്തെ വലയം ചെയ്യുന്ന പർവതനിരകളുടെ പകുതിയിൽ നിന്ന് മുകളിലേക്ക് റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്ഡ് മൊണാസ്ട്രി നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നു. ഒരു തരം ആംഫി തിയേറ്റർ രീതിയിൽ നിലകൊള്ളുന്ന ഈ ആശ്രമത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ ഒരു ഇടുങ്ങിയ പാതയുണ്ട്. ഈ പാത തലമുറകളായി സന്യാസിമാർ ഉപയോഗിച്ച് വരുന്നുണ്ട്. ആശ്രമ ദൈവാലയം കല്ലുകൊണ്ടുള്ളതും ഇരുണ്ട ചുവപ്പ് നിറത്തിലുള്ളതുമാണ്; അതൊരു വലിയ പാറയുടെ മുകളിലാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. പള്ളിക്കും ആശ്രമത്തിന്റെ കെട്ടിടങ്ങൾക്കും ചുറ്റുമുള്ള കുന്നുകളിലെ ഗുഹകളിൽ മുൻതലമുറകളിലെ സന്യാസിമാർ താമസിക്കുകയും അവരെ അടക്കം ചെയ്യുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.’

“അവരുടെ താമസയിടങ്ങളിൽ വാതിലുകളോ പ്രതികൂല കാലാവസ്ഥയിൽ നിന്നു രക്ഷ നേടാനുള്ള മാർഗങ്ങളോ ഇല്ല. ശൈത്യകാലത്തെ മഞ്ഞുവീഴ്ചയും പെയ്യുന്ന മഴയും അവയിൽ താമസിച്ചിരുന്നവർക്ക് ചിരപരിചിതമാണെന്ന്, ഈ ആശ്രമത്തിന്റെ ഘടനയിൽ നിന്ന് മനസ്സിലാക്കാം.”

‘അവരിൽ ചിലർക്ക് ധ്യാനിക്കുന്ന സ്ഥാനത്തിനു പിൻഭാഗത്തോ വശങ്ങളിലോ ആയി ചെറിയൊരു ഇടം – അറ – ഉണ്ട്. അതിലായിരുന്നിരിക്കണം സന്യാസിമാർ ഉറങ്ങിയിരുന്നത്. എന്നാൽ പലർക്കും ഈ സൗകര്യം പോലും ഇല്ല. സെല്ലുകൾ പരസ്പരം വേറിട്ടുനിൽക്കുന്നു, ഇടുങ്ങിയ മട്ടുപ്പാവുകളുള്ള ഈ ആശ്രമത്തിലെ മിക്കവാറും എല്ലാ മുറികളും സുഗമമായി എത്തിച്ചേരാൻ സാധിക്കാത്ത സ്ഥലങ്ങളിലാണ്.”ഒരു സെല്ലിലും തീയുടെ പാടുകൾ കണ്ടില്ല. ചില സെല്ലുകളിൽ ഒരു വലിയ ഗുഹയുടെ പിന്നിൽ വെട്ടിയുണ്ടാക്കിയ ചെറിയ ഗുഹയുണ്ട്. ശരാശരി വലിപ്പമുള്ള ഒരു മനുഷ്യന് ഇഴയാൻ കഴിയുന്നത്ര വലിപ്പമുള്ള ഒരു ദ്വാരത്തിലൂടെയാണ് അതിലേയ്ക്കു പ്രവേശിക്കാൻ സാധിക്കുക. സന്യാസിമാർ ഈസ്റ്റർ ദിനത്തിലും ക്രിസ്മസ് ദിനത്തിലും മാത്രം മാംസം കഴിക്കുന്നു. അവരുടെ സാധാരണ ഭക്ഷണം വേവിച്ച ഗോതമ്പും പയറും കടും നിറമുള്ള, കനത്ത ബ്രെഡ്/  കേക്കുകളുമാണ്. അവർ വീഞ്ഞോ മറ്റു ലഹരിവസ്തുക്കളോ കുടിക്കുന്നില്ല. അവർക്ക് വെളിച്ചമോ തീയോ ഇല്ല. പാറക്കുഴികളിൽ സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന മഴവെള്ളമാണ് അവർ കുടിക്കുന്നത്. സൂര്യാസ്തമയ സമയത്തും അർദ്ധരാത്രിയിലും പകൽ സമയത്തു കൃത്യമായ ഇടവേളകളിലും അവർ പ്രാർത്ഥിച്ചിരുന്നു. പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് മുൻപ് മണി മുഴക്കിയിരുന്നു. 1820-ൽ സന്യാസിമാരുടെ എണ്ണം അമ്പതോളം ആയിരുന്നു; 1843-ൽ അത് മുപ്പത്തിയൊമ്പത് ആയിരുന്നു; 1879-80-ൽ അത് പതിനാറ് ആയിരുന്നു, 1890-ൽ അത് ഏകദേശം പത്തായി.’

നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടെങ്കിലും ഈ മൊണാസ്റ്ററിയും അതിന്റെ പാരമ്പര്യവും വീണ്ടെടുക്കാൻ 1859 ൽ പാത്രിയർകീസ് ജോസഫ് ഓഡോ തീരുമാനിച്ചു. അങ്ങനെ വത്തിക്കാന്റെ സാമ്പത്തിക സഹായത്തോടെ അൽഖൊഷിനടുത്ത് റബ്ബാൻ ഹോർമിസിഡിൽ നിന്നും ഒരു മൈൽ അകലത്തിൽ പുതിയ മൊണാസ്റ്ററി സ്ഥാപിച്ചു. അവർ ലേഡി ഓഫ് സീഡ്‌സ് ( Monastery of Notre Dame Semences ) എന്നാണ് ഈ പുതിയ ആശ്രമത്തിന്റെ പേര്. റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ എക്കാലവും പദവിയിലും പ്രാധാന്യത്തിലും ഒന്നാമതാണെങ്കിലും സന്യാസികളും മറ്റുള്ളവരും പുതിയ സ്ഥലത്തേയ്ക്ക് മാറി.

ഐ എസ് ഭീകരാക്രമണത്തിന് ശേഷം

നൂറ്റാണ്ടുകൾ പിന്നിട്ടിട്ടും ഇറാഖിലെയും അതുപോലെതന്നെ അൽഖൊഷിലെയും ക്രൈസ്തവരുടെ അവസ്ഥയ്ക്ക് മാറ്റമൊന്നുമില്ല. 2014 മുതൽ 2017 വരെ ഉണ്ടായിരുന്ന ഐ എസ് തീവ്രാദികളുടെ ആക്രമണത്തിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടവരും പലായനം ചെയ്യപ്പെട്ടവരും ആയിരക്കണക്കിനാണ്. എങ്കിലും നിലവിൽ ഇവിടെ തങ്ങളുടെ നാടും പാരമ്പര്യവും വിട്ടുപോകാൻ സാധിക്കാതെ കുറച്ചു ക്രൈസ്തവർ ഉണ്ട്. അവരുടെ വിശ്വാസത്തെ നട്ടു നനയ്ക്കാൻ കുറച്ചു സന്യാസികളും വൈദികരും ഉണ്ട്.

“ഇതൊരു ക്രിസ്ത്യൻ നഗരമായി തുടരുമെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു. ഞങ്ങൾക്ക് ഇവിടെ തുടരണമെന്നുതന്നെയാണ് ആഗ്രഹം. മുൻപത്തെ അപേക്ഷിച്ചു വളരെ കുറച്ച് ആളുകൾ മാത്രമേ ഇവിടെയുള്ളു. ഏകദേശം ആയിരത്തോളം കുടുംബങ്ങൾ. കുറച്ച് വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് 3000  കുടുംബങ്ങൾ ഇവിടെയുണ്ടായിരുന്നു. എങ്കിലും ഇവിടം ഇപ്പോഴും ഒരുപാട് പേർക്ക് സ്വന്തം ഗൃഹമാണ്,” സാദ് യോഹാന എന്ന ഇറാഖി സന്യാസി അൽഖൊഷിൽ നിന്നും പറയുകയാണ്.

ന്യൂനപക്ഷമായി നിലകൊള്ളുമ്പോൾ പോലും റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ എന്ന ആശ്രമവും അൽഖൊഷ് നഗരവും ശേഷിക്കുന്ന ക്രൈസ്തവരുടെ ജീവിതത്തിനും ആരാധനയ്‌ക്കും ഒരു അഭയസ്ഥാനമാണ്. ഇപ്പോഴും അവശേഷിക്കുന്ന ക്രൈസ്തവർ വിശ്വാസത്തിൽ ആഴപ്പെടാനും ആശ്വസിക്കാനും  അതിജീവനത്തിന്റെ പ്രതീകമായ ഈ ആശ്രമത്തിലേക്ക് തീർഥാടനം നടത്താറുണ്ട്. ബാഗ്ദാദിന്റെ ഭാഗമാണെങ്കിലും കുർദിഷ് ഭരണത്തിന്റെ കീഴിൽ ഈ പ്രദേശ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതിനാൽ റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്ഡ്‌ ഇപ്പോഴും സുരക്ഷിതമല്ല. എങ്കിലും ഒരു നാടിന്റെ നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ക്രൈസ്തവ വിശ്വാസത്തിന്റെ നേർ സാക്ഷ്യമായി അതിജീവനത്തിന്റെ പ്രതീകമായി റബ്ബാൻ ഹോർമിസ്‌ഡ്‌ ഇപ്പോഴും നിലകൊള്ളുന്നു.